Krysztof Penderecki is overleden

Het leed van het verleden móest in zijn composities klinken

Ik heb decennia lang gezocht naar en het vinden van nieuwe geluiden. Maar ik behandel ook vormen, stijlen en harmonieën uit het verleden. Ik ben beide principes trouw gebleven.

Krysztof Penderecki

Krysztof Penderecki is overleden op zondagochtend 29 maart, na een lang ziekbed, op een leelftijd van 86 jaar. Bekend van zijn muziek in de films ‘The Shining’ en ‘Twin Peak’.

Penderecki is belichaming van de 20ste eeuw

Hij werd geboren in 1933 in een Pools stadje Debica, een stadje dat voor driekwart Joods was. Hij zag vanuit zijn slaapkamer raam, hun huis grensde aan een Joodse wijk, dat zijn vriendjes doodgeschoten werden. Dat trauma, maar ook bijv. de atoombom op Hiroshima en 9/11 tekenden zijn muziek. Hij leefde niet voor het grootste gedeelte in de 20^e eeuw, maar was daar, muzikaal gezien, de belichaming van.

Penderecki’s leven in de muziek begon met de piano, maar zijn belangstelling naar muziek begon pas echt toe hij de viool van zijn vader ontdekte. Hij was onder de indruk van de schoonheid. Op de middelbare school richtte hij al een muziekgroepje op en ging later compositie studeren in Krakau bij het Krakow State Academy of Music, waar hij in 1958 tot hoogleraar werd benoemd.

Avant-Garde

In zijn vroege jaren was hij avant-gardist. Avant-gardisten waren een groep mensen, componisten en kunstenaars die na de Tweede Wereldoorlog de drang hadden om iets nieuws te maken. Iets nieuws was o.a. te zien in Anaklasis voor 42 strijkinstrumenten of het duister aanronkende Polymorphia, waarin strijkers als nachtmerrieachtige vogels piepen en knarsend de regie overnemen. Deze muziek werd omarmd door horrorklassiekers zoals The Shining, maar ook voor de soundtracks van The Exorcist en Twin Peak.

Omslag in Penderecki’s werk

De totale omslag kwam in 1966 toen zijn Lukas Passion. Penderecki’s eerste van zijn talrijke grootschalige en vaak geestelijke werken. Iets wat in de Avant-garde groep bekritiseerd werd. Hij werd een na-aper van Wagner, Mahler en Chopin genoemd. Maar de kritiek liet hem onberoerd. Componisten moeten uitvinders en uitvoerders zijn, zei hij, Bach en Mozart waren in hun tijd niet anders. Hij schreef meer ‘geestelijke’ muziek of muziek geïnspireerd door de Bijbel.

‘Ik heb dertig avant-gardistische stukken geschreven aan dat tijdperk komt een einde. In mijn geval was dat: aanknopen op de traditie. Niet iedereen hoeft te accepteren dat ik een ‘eigenaardigheid’ omarmt heb, waarvan ik vind dat er honderden mogelijkheden in verscholen liggen. Als ik hier zelf maar van overtuigd ben.

Krysztof Penderecki

Penderecki is de meest geëerde musici van zijn generatie: Hij ontving meer dan 17 prijzen en onderscheidingen.

Krysztof Penderecki is overleden op zondagochtend 29 maart 2020.

Zes van zijn belangrijkste werken:

Threnody
Lukas Passion
Metamorphosen
Tweede celloconcert
Missa Brevis
Sextet
Seven Gates of Jerusalem – Symphony No. 7

Meer koormuziek van Penderecki bij 123koormuziek.nl
Concertmuziek van Penderecki