Joseph Haydn: Die Schöpfung/The Creation (SAM)

Die Schöpfung is niet alleen een beslissend hoogtepunt in Joseph Haydns carrière als componist, maar markeert ook een keerpunt in de geschiedenis van het oratorium in het algemeen. Op de drempel van de 19e eeuw brak Haydn met de traditionele dominantie van aria’s, gaf het koor een veel groter belang en maakte zo de weg vrij voor een nieuw ‘chororatorio’ – een van de belangrijkste pijlers van het opkomende burgerlijke concertleven . Haydn werd geïnspireerd om Die Schöpfung te schrijven tijdens een reis naar Londen in 1791, waar hij Händels Messiah en Israël in Egypte hoorde, uitgevoerd door de buitengewone krachten van meer dan 1.000 muzikanten in Westminster Abbey. Het originele libretto, dat is gebaseerd op het boek Genesis, John Miltons Paradise Lost en enkele psalmen, werd vakkundig aangepast en in het Duits vertaald door de bibliothecaris van het keizerlijk hof, baron Gottfried van Swieten, die het ook weer in het Engels vertaalde – met misschien meer twijfelachtige resultaten. Haydn begon eind 1796 aan het oratorium te werken en het ging in april 1798 in première onder een uitbundige receptie. Haydn zelf was bijna overweldigd door de voorstelling en zei erover: “Soms was mijn hele lichaam ijskoud; soms overviel me een brandende hitte, en meer dan eens was ik bang dat ik plotseling een beroerte zou krijgen.” Het werk verloor aan populariteit tijdens de romantische periode, waar de waargenomen naïviteit minder goed werd ontvangen. De genegenheid ervoor groeide echter in de 20e eeuw en het heeft nu een veilige plaats in het centrum van de muzikale canon. Het werk is overweldigend optimistisch (de val van Adam en Eva wordt maar één keer genoemd, en dat terloops) en weerspiegelt het diepe maar accepterende geloof van Haydn dat door een biograaf werd beschreven als “niet van de sombere, altijd soort lijdend, maar eerder opgewekt en verzoend”. Het muziekschrift demonstreert de formidabele techniek van Haydn, maar draagt ​​het leren ervan licht. Het uitbeelden van chaos in de ouverture is een bijzondere oefening in toonschilderen; de fugatische bewegingen die elk deel beëindigen zijn zwaar genoeg, maar verliezen nooit hun drive; aria’s bruisen van aanstekelijke energie. Haydn geniet van het schrijven voor zijn onderwerp, en het schijnt door in zijn muziek voor zowel zanger als publiek.

Noot van de redactie Door zijn aard daagt deze SAM-Klang-editie de uitvoerders af en toe uit met een iets hoger niveau van activiteit dan in de originele SATB-versie, en op sommige plaatsen is een lichte herverdeling van de vermeldingen in de polyfone secties gemaakt. Desondanks kan de originele orkestbegeleiding zonder beperking samen met deze versie worden gebruikt en kan het werk ook met pianobegeleiding worden uitgevoerd.