Bach: Kantate BWV 140 Wachet Auf, Ruft Uns Die Stimme

Bladmuziek van Johann Sebastian Bach Kantate BWV 140 Wachet Auf, Ruft Uns Die Stimme uitgegeven door Edition Breitkopf & Hartel, uitgeversnummer: EB 7140

In Wachet auf, ruft uns die Stimme draait alles om het bijbelverhaal van de dwaze en de wijze bruidsmeiden. Ze wachten tijdens de nacht met brandende lampen op de komst van de bruidegom. Vijf meiden hebben extra olie bij zich om hun lamp brandend te houden. De anderen zitten zonder en vertrekken om nieuwe olie te kopen. Juist wanneer zij weg zijn arriveert de bruidegom. In de becommentarieerde bijbel die Bach bezat wordt dit verhaal uit het evangelie van Mattheüs uitgelegd als allegorie. De wijze bruiden symboliseren brandend geloof en waakzaamheid. De komst van de bruidegom staat symbool voor de terugkeer van Christus. In de cantate komt deze dan ook precies in het midden: het beroemde door de tenoren gezongen koraal dat Bach later bewerkte voor orgel.

Bachs bijbel verwijst bij dit verhaal ook naar het Hooglied, het bruiloftsboek van het Oude Testament, en naar Hebreeuwse commentaren en bruiloftsgebruiken. Ook in de joodse traditie werden de bruidegom en bruid uitgelegd als de ziel en God of Israel en God. Als er op 25 november 1731 een Joodse inwoner van Leipzig in de Nicolaikerk had gezeten zou hij veel van de symboliek hebben herkend. Misschien dacht hij bij het openingskoor waarin de koraalmelodie door een hoorn gedubbeld wordt zelfs wel aan de shofar, de traditionele ramshoorn. Die had begin oktober tijdens het Joodse nieuwjaar geklonken om iedereen symbolisch wakker te schudden.

Het is een mooi idee, maar onwaarschijnlijk: joden waren in het Leipzig van Bach niet heel welkom. Een paar weken voor BWV 140 klonk, hadden kooplieden uit Leipzig zich nog heftig beklaagd over Joden in de stad. Eigenlijk past de gedeelde Joods-christelijke symboliek van deze cantate beter bij Naarden. Daar was een levendige Joodse gemeenschap, en precies in 1730 was er een nieuwe synagoge in gebruik genomen. Zo vormt de Grote Kerk een inspirerende plek voor een bijzondere cantate.